- સંકલન: પ્રતિભા ઠક્કર
- pratibhathakker@yahoo.com
આભા એક સંવેદનશીલ ચંચળ બાળક હતી. નાનપણમાં સવારના પહોરમાં ચા પીતા પીતા બારીમાંથી ઉડતા ચકલી, પોપટને જોતી તો એમની માટે કૂંડામાં ઘર બનાવી એમના રહેવાની વ્યવસ્થા કરવાનું વિચારતી.
અરે! ઘરની ગેલેરીની પાળી પર એણે પોતાના હાથે સિમેન્ટ કરી પક્ષીઓના ચણ અને પીવાના પાણી માટે નાનકડી બે ક્યારીઓ બનાવી હતી. અને પક્ષીઓ ત્યાં આવતા પણ ખરાં! તેમને ચણતા અને પાણી પીતાં જોઇ તે ખુશ થતી. એને ગમતું તરસ્યાને પાણી પીવડાવવું.
***
'થોડું ઓછું વિચાર!' હમણાં હમણાંથી આભાનો વિચારોથી ઘેરાયેલો ચહેરો જોઈને ઘરના સાથે મિત્રોએ પણ કહ્યું.
પણ એ શું કરતી? લાગણીશીલ ખરી પણ ઘણું બધુંવિચારતી એટલે પ્રતિક્રિયા આપતા એ ચૂક કરી બેસતી. એટલે દુ:ખમાં પણ આંખમાંથી આંસુ જલ્દી આવતા નહિ અને છલકાય તો જલ્દી છાની ના રહેતી. આ એનો હમણાં હમણાંનો સ્વભાવ થઇ ગયો હતો. અને એટલે જ એ પોતાની લાગણીઓને દબાવતી થઇ હશે!
'તારે કંઈ બોલવું છે?' હાલના સંજોગોને ધ્યાનમાં લઈને એને પૂછવામાં આવ્યું. તો તે આકુળવ્યાકુળ થઇ અકળાઇ ગઈ.
'મનની વાતો મનમાં જ રહી જશે તો જ્યારે બોલાવું જોઈએ ત્યારે ન બોલાતા હું પોતાને અને બીજાને અન્યાય કરી બેસીશ.' એ સમજી પણ પછી ઉદાસ થઇ ગઈ. તેનામાં હિંમત અને આત્મવિશ્વાસ બંનેનો અચાનકથી અભાવ થયો. તે વધુ ગમગીન બની. ઘરમાં કોઇને કંઇ સમજ નહોતી પડી રહી કે આભા સાથે શું ચાલી રહ્યું છે?
'તને કંઈ થાય છે, બેટા?' મમ્મી બોલ્યા.
તે એક સમયની એનર્જેટિક વ્યક્તિમાંથી બીમાર વ્યક્તિ બની ગઇ હતી. એ પોતાના વિચારો કોઇને જણાવતા પણ ખચકાવા લાગી.
'આ મારી સાથે શું થઈ રહ્યું છે?' પોતાની જાતને વિચિત્ર કહી શકાય એવી પરિસ્થિતિમાં જોતાં આભા ગભરાઈ. એટલે ખુદને આ રીતના અંધારામાં ગરકાવ થતાં જોઇને એ ડરી ગઈ અને છેવટે પોતાના ઘરનાની સામે સવારના પહોરમાં જ ખૂબ રડી. આખા ઘરના તમામ સભ્યો એને સાંત્વના આપતા એની આસપાસ વીંટળાઈ વળ્યા. અને એને છાની કરવા, 'બસ બેટા, બસ. હજી કેટલું રડીશ.' બોલી રહ્યા. તો પણ એ હતી કે ચૂપ જ નહોતી થઈ રહી. જાણે એના અંતરના દરિયામાં ભરતી આવી. ત્યારે એને ફરી પૂછવામાં આવ્યું, 'બેટા, તને શું થાય છે?' ત્યારે એ ફક્ત એટલું જ બોલી શકી, 'મને કંઈ સમજાઇ જ નથી રહ્યું કે મારી સાથે શું ચાલે છે. કશાકમાં ફસાઈ ગઈ હોઉં એવું લાગે છે. મને સાજી કરો. હું જેવી હતી મને એવી કરો. મને મદદ કરો.'
આભાના ઘરના એટલા તો સમજદાર હતા કે એમને અણસાર આવી ગયો કે એમની છોકરી કયા અંધારામાં જકડાઇ રહી છે. તેને તાબડતોબ સાઇકિઆટ્રીસ્ટ પાસે લઈ જવામાં આવી.
'તને કોઇએ હેરાન કરી છે.' ડોક્ટરે સવાલ કર્યોે.
મોઘમ મૌન ક્લિનિકમાં છવાઈ ગયું.
ત્યાંના ડોક્ટર સાથે વાતચીત થતાં તેમણે જણાવ્યું, 'આભા ઊંડા આઘાત એટલે કે ડિપ્રેશનનો શિકાર બની છે. આપણે એને દવા અને પરિવારના પ્રેમ અને હૂંફથી આ બધામાંથી બહાર લાવવી પડશે. તમે બસ ધીરજ રાખજો. કેમકે દવાઓનો ડોઝ કેટલો ચાલશે અને રિકવરી કેટલી ઝડપથી થશે તે બધુંજ આભાના મક્કમ મનોબળ અને પરિવારના સપોર્ટથી જ શક્ય બનશે.'
જ્યાં આભા સાથે અને તેના પરિવારના સભ્યો સાથે વાતચીત કરતાં ડોક્ટરને આભાના સ્વભાવ વિશે જાણવા મળ્યું તો ખબર પડી કે આભા લાગણીશીલ, ચંચળ છતાં પોતાની ભૂલોને પકડી રાખતા કડક સ્વભાવની તેમજ પોતાની લાગણીઓને દબાવતી વ્યક્તિ છે. એની સાથે નાનપણમાં એવી ઘણી ઘટનાઓ બની છે કે જે કદાચ એક ી તરીકે એક ીને જ કહી શકે. પરંતુ ડોક્ટર પુરુષ હતા અને એટલે એમને કંઈ પણ કહેતા તે મૂંઝવણ અનુભવી રહી હતી માટે એમણે આભાને છૂટ આપી, 'એક કામ કર તું મોકળા મને તારા ઘરના સાથે, મમ્મી કે બેન સાથે આ બાબતે ચર્ચા કર.'
પણ એવી ઘણી બાબતો એ ડોક્ટરને, પોતાના ઘરના સભ્યો કે જેને એણે પોતાની તકલીફો અનુસાર અલગ અલગ ભાગોમાં વહેંચ્યા હતા તે પ્રમાણે પપ્પા કે ભાઇ સાથે કરી શકાતી વાત તેમની હાજરીમાં કરી તો કેટલીક ગેરહાજરીમાં કરી.
'જેમ દરેક વ્યક્તિ લાગણીશીલ છે અને જીવનના કેટલાક પડાવ પર એને કોઇને કોઇ વ્યક્તિની જરૂર પડે છે એમ પોતાની લાગણીઓને સરળતાથી વહેંચી ન શકતા લોકો માનસિક બીમારીનો ભોગ બની શકે છે, આભા!' ડોક્ટરે જણાવ્યું.
'પણ આનો ઉપાય શું?' આભા પૂછી રહી.
***
આભા આટકલમાં કંઇક વાંચી રહી હતી અને એને એ બીના પાછી યાદ આવી. એને કોઇએ હેરાન કરી હતી. એ સોશિયલ મીડિયા પર 'સાયબર ક્રાઇમ'નો ભોગ બની હતી. પરોપકારી સ્વભાવની ખરી એટલે એ કોઇ મિત્રએ તેની મદદ માંગતા તે મિત્રની મદદ માટે ગઈ હતી પરંતુ જાણવા મળ્યું કે એને સ્ટોક(પીછો) કરીત એના પ્રોફાઇલનો દુરુપયોગ કરી, ગંદા આક્ષેપો લગાવી બદનામ કરવાની કોશિશ, બ્લેકમેઇલિંગ અને પૈસાની લાલચ માટે ફસાવવામાં આવી હતી.
'કેમ? મદદ માટે ગઇ એટલે?' તે રોજ મનોમન વિચારતી. જોકે સાયબર ક્રાઇમનો કેસ કરતાં અને પોલીસને જાણ કરતાં એ આમાંથી બચી તો ગઇ પણ એના ભોળપણથી એના નાજુક મન પર આ બધાની એટલી ઘેરી અસર પડી કે એ ડિપ્રેશનનો ભોગ બની.
'આ બધું અચાનકથી મારી સાથે શું થઈ ગયું?' એણે રડીને ઘરનાને સવાલ કર્યોે.
'બેટા, તું કશું પણ થયા વગર સમયસર બચી ગઇ એ જો. અને હવે સારાઇ બતાવતા દરેક વ્યક્તિને મિત્ર માનીને એની મદદ કરવા ન જા.' ઘરનાએ જણાવ્યું.
'પણ એ જાણીતો હતો.'
'એટલે જ ચેતતા રહેવું સારું. અને ઓળખીતાઓ સાથે પણ કામથી જ કામ રાખવું. એટલે ભવિષ્યમાં આવી પરિસ્થિતિઓનો સામનો ન કરવો પડે.' પપ્પાએ કહ્યું.
***
'હું સતત ત્રણ મહિનાથી ડિપ્રેશનની ગોળીઓ ખાઉં છું, ડોક્ટર. કંટાળો આવી ગયો છે.'
'પણ દવાઓ તારે ચાલુ રાખવી પડશે. અને એમાંથી જાતે જ બહાર આવવા માટે પોતાને મનગમતી પ્રવૃત્તિઓમાં મન પણ લગાવવું પડશે. મેં પહેલા પણ કહ્યું હતું આ જ એક ઉપાય છે.'
'હું ટ્રાય તો કરું છું. ......આગળ પણ કરીશ.'
ધોધટ્સ અ સ્પીરીટ. વેરી ગુડ.'
જોકે આ અંગે આભાને એના ઘરના તરફથી તેમજ ડોક્ટર તરફથી પૂરતો સપોર્ટ મળ્યો.
ડોક્ટરે કહ્યું, 'જો સમયસર પૂરી દવાઓનો કોર્સ કરવામાં આવશે તો આભા એ બીના ભૂલી જલ્દી જ સાજી થઈ જશે. પરંતુ તેણે ધીરજ રાખવી પડશે અને મન મક્કમ કરવું પડશે. જો દવાઓ અધવચ્ચે છોડશે તો આ બિમારી ઉથલો મારી સ્પ્રિંગની જેમ ઉછળશે.'
આભા દરેક બાબતો માનતી થઇ હતી. 'જેમ દરેક વ્યક્તિ પરફેક્ટ નથી અને ભૂલો કરે છે તો પોતાની ભૂલોને જક્કી વલણ રાખી જકડી રાખવાને બદલે પોતાની જાતને એમાંથી બહાર લાવવાની પણ જરૂર છે.'
ડોક્ટરે કહ્યું, 'તારે પોતાની જાતને માફ કરતા શીખવાની જરૂર છે, આભા.'
એટલે આભા પોતાની જાતને કેટલીક ન સુધારી શકાતી ભૂલો માટે ધીરે ધીરે માફ કરી રહી હતી, અત્યારે પોતાની જાતને હળવીફૂલ સમજી બારી બહાર નજર કરી ઊભી પણ રહી હતી, ચાની ચૂસકીઓ લઇ રહી હતી અને પક્ષીઓ, ઝાડ, ફૂલ, કલરવ, લોકોના અવાજ? સાંભળી આખી પ્રકૃતિ જોઈ રહી હતી, એના ચહેરા પર હળવું સ્મિત હતું અને મનમાં બે શબ્દ થ 'વાહ, સવાર...'
- નમ્રતા કંસારા
